Η μεγάλη χίμαιρα

Ο Συγγραφεύς και οι Χίμαιρες του

1. Η πρώτη εκδοχή της "Χίμαιρας" 

Η γυμνή κι απέριττη, του 1936, λες και πρόκειται για έργο διαφορετικό σε σχέση με την κατοπινή, ευρύτερα γνωστή, εκδοχή του '53. Χωρίς τις εκτενείς μυθολογικές αναφορές, τα ποιητικά παραθέματα, τις πολλές φιλοσοφικές αναλύσεις, ο λόγος εδώ, που δεν "θυμίζει τη θάλασσα", επιγραμματικός, νηφάλιος, παραθετικός, ακολουθεί με γαλήνη, σαν ενιαία κινηματογραφική σεκάνς, την απεγνωσμένη εσωτερική πορεία της Ξένης από την κουπαστή του καραβιού της άφιξης μέχρι "το τρομερό βήμα" στα χείλη του γκρεμού της τελικής πτώσης. Περισσότερο νουβέλα παρά ρομάντζο, περισσότερο κοντά στον ποιητικό ρεαλισμό της ψυχογραφίας παρά στον κατοπινό υποβλητικό ρομαντισμό του μελοδράματος, το κείμενο, καθαρό από πυκνές περιγραφές και πηγαίους καταιγισμούς, προσεγγίζει την ηρωίδα με ανατομική αποστασιοποίηση.
Ο Καραγάτσης στην τροχιά της Μαρίνας, από τη γαλλική κόλαση ως τον εξαγνισμό της καθώς διαλύεται αυτοκτονικά στο φως και τα νερά του Αιγαίου.

(Στρατής Πασχάλης, από το Επίμετρο)

2. Η Μεγάλη Χίμαιρα - Μ Καραγάτσης 

Τι ήταν εκείνο που έστρεψε το ενδιαφέρον του Μ. Καραγάτση σ' αυτό το νησί τη Σύρο, στη συγκεκριμένη πλοκή του βιβλίου, στη δραματική εξέλιξη της αφήγησης; Φανταστείτε το συγγραφέα στο γραφείο του μπροστά σε μια στίβα άγραφα χαρτιά, τα μολύβια δεξιά, τη γόμα, το βλέμμα του στο ανοιχτό παράθυρο απ' όπου προβάλει η αντικρυνή πολυκατοικία, κάποια δένδρα μουριές ίσως απ' το δρόμο που κινούν ανεπαίσθητα τα φύλλα τους. Η φαντασία του ταξιδεύει στα παλιά την εποχή της Γαλλίας όπου διέμενε Γκρενόμπλ οι σκέψεις του στους Γάλλους, σε μια άλλη κουλτούρα πατιναρισμένη απ' τους ευγενείς, τους αγώνες για επανάσταση, τη δραματική φιγούρα της Αντουανέτας καθώς βαδιζει στο ικρίωμα όπου την περιμένει ο δήμιος. Pardon monsieur του λέει καθώς τον πατά... 

Στο νου του το νέο του μυθιστόρημα Η Μεγάλη Χίμαιρα, η υπόθεση, οι χαρακτήρες, η δραματική εξέλιξη της ιστορίας και ω του θαύματος του έρχεται στο νου να βάλει μια ηρωίδα ξένη, Γαλλίδα, που ερωτεύεται και παντρεύεται στη συνέχεια τον καπετάνιο του καραβιού καθώς ταξιδεύει γι' αυτό το άσπιλο νησί μεσ' την αγνότητα της θάλασσας του Αιγαίου, του γαλάζιου ουρανού καθώς ενώνεται με την ακύμαντη θάλασσα του καλοκαιριού - άλλοτε, με τα αγριεμένα κύματα του χειμώνα. Μια παθιασμένη ιστορία γεννιέται στο μυαλό του όπως παθιασμένη ήταν και η ιστορία της Γαλλίας κατά τα χρόνια της εκδίωξης της μοναρχίας των "ελέω Θεού", μοναρχών, του περίφημου λόγου του Λουδοβίκου ΙΔ, "L' État c'est moi", παγιωμένο ως την εποχή του ΙΣΤ - της απόλυτης έννοιας του βασίλευε χωρίς να νοιάζεσαι για το ότι όλα μπορεί ν' αλλάξουν ξαφνικά. 

Όλα μπορεί ν' αλλάξουν ξαφνικά και να μια ιδέα πως αυτός ο γάμος μπορεί ν' αλλάξει ξαφνικά όταν η Μαρίνα η ηρωίδα ερωτεύεται τον αδελφό του άνδρα της. Τα σύννεφα μαζεύονται στον ουρανό της όπως αλλάζει ξαφνικά ο καιρός στο νησί και από την πριμάτσα μεταβαίνει στη καταιγίδα του τέλους του καλοκαιριού. Απ' αυτόν τον έρωτα δεν θα υπάρξει διέξοδος παρά μόνο ο χαμός και το καράβι που την έφερε στο νησί, θα πάρει το όνομα "Χίμαιρα". 

Γιατί για τον Μ. Καραγάτση τα πάντα είναι χίμαιρες, άπιαστα όνειρα για ευτυχία και χαρά. Το κακό παραμονεύει από τα λάθη των ανθρώπων που τα κατευθύνει μια ασίγαστη ορμή για την άδραξη της απόλυτης αλήθειας που κρύβεται βαθειά στην καρδιά τους. Με τη πρώτη ευκαιρία αυτή η αλήθεια θα θελήσει να βρει δικαίωση, καταποντιζοντας τον επιβάτη του καραβιού της ζωής και του έρωτα.

👉 Η Μεγάλη Χίμαιρα έκδοση 1953